Steriliseren

Omdat je de wort willen enten met alléén die gist(en) die je uitgekozen hebt voor de vergisting, moet al het materiaal waarmee de gekookte wort (direct en indirect) in aanraking komt, gesteriliseerd worden. Ook de materialen die je gebruikt bij het behandelen van gist en gistcultures moeten steriel zijn, om te voorkomen dat uiteindelijk je bier wordt besmet met vreemde micro-organismen. Steriliseren wil zeggen het doden van, de op het te steriliseren materiaal, aanwezige micro-organismen. Voor het steriliseren zijn verschillende methodes te gebruiken.

Stoom

Sterilisatie door middel van stoom gebeurt in een zogenaamde autoclaaf (vergelijk met snelkookpan). In de autoclaaf wordt het te steriliseren materiaal gedurende 20 minuten bij 1.1 kg/cm stoomdruk (121 °C) verhit. Alle levende organismen worden hierbij gedood. Thuis kan je een snelkookpan heel goed gebruiken als autoclaaf.

• Vul de pan met een bodempje (drie centimeter) water.
• Zet de te steriliseren materialen liefst los van de bodem (op een rooster) in de pan.
• Nadat de pan op druk is gekomen, wordt 20 minuten onder druk gekookt.
• Hierna de pan met inhoud de gelegenheid geven om af te koelen.

De te steriliseren materialen, bijvoorbeeld erlenmeyers, kunnen vóór sterilisatie met aluminium folie afgedekt worden, zodat ze ook na afloop nog enige tijd steriel te bewaren zijn. Doppen van flessen moet je een kwart slag los gedraaid te worden, zodat de inhoud van de fles ook wordt blootgesteld aan de in de pan heersende temperatuur. Deze doppen moet je, bij het leeghalen van de pan, weer vastdraaien.

Chemicaliën

Chemische sterilisatie berust op de bacteriedodende werking van het gebruikte sterilisatiemiddel. Veel gebruikte sterilisatiemiddelen zijn sterinet (chempro), sulfiet en chloor. Met deze middelen kan je snel (bij een warme oplossing is een contacttijd van een uur meestal voldoende) steriliseren. Nadelen van deze middelen zijn de milieubelasting en het naspoelen. Met name bij het naspoelen is de kans op hernieuwde infectie met ongewenste micro-organismen aanwezig.

Warmte

Steriliseren kan ook door warmte, bijvoorbeeld in de oven. Controleer wel of het materiaal tegen die hitte kan! Plaats hiervoor het te steriliseren materiaal in de oven en verwarm de oven tot 120 °C. Laat de oven een half uur bij deze temperatuur staan. Zet de oven uit en laat het materiaal in de oven rustig afkoelen. Kijk bij deze methode goed uit. Het zal niet de eerste keer zijn, dat toch nog een fles kapot springt!

Vlam

Metalen entoogjes (öse) en halzen van flessen worden doorgaans gesteriliseerd door gebruik te maken van een gasvlam. Het verwarmen van metaal leidt tot een efficiënte sterilisatie. Door halzen van flessen door een gasvlam te halen kunnen eventuele besmettingen onder de schroefdop worden afgedood. Tevens warmt de lucht in de hals op en ontstaat een uitwaartse luchtstroom als gevolg van de uitzetting van de lucht. Door de uitwaartse luchtstroom is het moeilijker voor micro-organismen om in de betreffende fles binnen te dringen.